Verbinding maken met eenvoud

Eenvoud. Een simpel woord, met een krachtige diepte. Ik voelde dat ik iets wou schrijven over het idee van eenvoud, zonder dat ik precies van tevoren wist wat. Maar laten we het eenvoudig houden.

Het wordt me steeds duidelijker dat eenvoud het grote magische woord is in scheppen, in Zijn, in leven... - in eigenlijk alles. Juist en vooral merkte ik dit recentelijk in het creëren. Een soort kwartje wat viel en een helder besef in mij opende: waar eenvoud is, is stroming.

Ik voel dat er - hoewel nog klein en fragiel - iets nieuws heeft mogen openen in mij als schilder (lees: kanaal voor creaties). Ik noem het iets nieuws openen, maar eigenlijk is het iets ouds wat aan het wegvallen is. Want eenvoud is niet iets wat ergens bijop komt, maar iets wat overblijft als het overtollige wegvalt.

Wat stukje bij beetje aan het wegvallen is, is het oordeel wat mijn hoofd heeft over datgene wat er door mijn handen heen wordt gecreëerd. Ik herinner me het begin van mijn schilderen, in mijn studio in Groningen. De studio waar prachtige, diepe en helende gesprekken zijn gevoerd, we op de grond konden liggen van het lachen en waar te lange pauzes zijn gehouden (Nikita, Annebeth en Leeroy, ik ben jullie zo dankbaar voor deze waardevolle tijd). Maar ook daar waar ik koffie dronk alsof het water was en keihard presteerde om voldoendes te halen voor de assessments van de kunstacademie, daar waar ik mijn allereerste doeken schilderde voor externe opdrachtgevers en mezelf uren en uren pushte om door te werken, mezelf daarin de illusie voorhoudend dat het onverzadigbare gat van doe-ik-het-wel-goed-genoeg op een dag te vullen was. Daar waar het kleine ikje me keer op keer vertelde dat ik stomme dingen maakte en nooit goed genoeg was. Daar waar ik pas kon rusten wanneer anderen zeiden dat mijn werk 'echt goed!' was.

Ik herinner me hoe klein ik me voelde in die periode van mijn leven. Maar ook hoe sterk iets in mij verlangde om te creëren. En de combinatie van angst voor creëren en verlangen om te creëren, is niet per se een plek waar het vredig is. Want wanneer ik vanuit een impuls iets creëerde, duurde het niet lang voordat de Perfectionist, de Saboteur en de Afkraker kwamen kijken en ik mezelf verachtte voor de poging die ik ook maar gedaan had.

De Perfectionist, Saboteur en Afkraker waren mijn trouwe metgezellen in mijn tijd op de kunstacademie (hoewel ze in de jaren daarvoor en daarna ook niet per se weg te slaan waren). Hun aanwezigheid heeft de afgelopen jaren diepe patronen gesleten in hoe ik naar mijn werk en naar mijzelf kijk. Maar creëren met de blikken van deze drie 'vrienden' over je schouders is niet - zacht gezegd - moeiteloos. Wanneer ze me achter konden laten in een put van zelfvertwijfeling en depressieve gedachten, was hun taak voltooid. Dit resulteerde erin dat ik tegen het eind van de kunstacademie de impuls om te creëren vrijwel helemaal kwijt was geraakt en ik mijn eindexamenwerk afraffelde en beschouwde als een 'moetje' om een diploma te halen en daarmee mijn studieschuld te verlagen (dank naar mijn lieve oude docenten, bij deze de ongefilterde waarheid van een niet zo gedreven oud-student).

Tijdenlang maakte ik niks en zwoor ik het schilderen af. Het behalen van mijn diploma voelde als een enorme opluchting en het daarna niets-hoeven-maken beviel me wel. Maar toch...

Iets in mij begon na een periode van 'rust' toch te kriebelen. Ik merkte dat, hoewel ik mezelf voorhield dat ik lekker niks hoefde te maken, er toch dingen bleven ontstaan uit mijn handen. Alsof ik het niet voor het zeggen had. Alsof ik zelf niet de keuze had om wel of niet te creëren. Het gebeurde gewoon. Ik vond een liefde voor koken, klussen, opruimen (ja, echt!) - eigenlijk alles waar ik dingen 'mooi' kon maken. Toen ik besloot af te zien van het traditionele kunstenaarschap van het mooi maken van verf op een doek, verzon het Leven andere manieren om dingen 'mooi' te maken door mijn handen heen. Ik vond mijn woord: ik ben een Mooimaker. Ik ben niet te stoppen. Waarom? Het is mijn natuurlijke impuls, mijn kracht, mijn gave. Het is levenskracht, levensenergie. Pure scheppingskracht, zo essentieel en natuurlijk als ademen. Ik heb niet de keuze om deze kracht wel of niet in te zetten. De kracht kiest zelf om mij te gebruiken als kanaal. En het enige wat ik kan doen, is openen en ontvangen.

En zo eenvoudig is het. Er is een fundamentele switch geweest in de manier waarop ik mijzelf zie als 'kunstenaar'. Hoewel deze switch gepaard gaat met een lange weg van afleren van oude patronen, is de kern eigenlijk heel eenvoudig: daar waar eenvoud is, is stroming. Om er andere woorden aan te geven: mijn verlangen, mijn impuls om te creëren, is de roep van het Leven om zichzelf door heen mij te uiten. Want het enige wat het Leven - de Liefde - verlangt, is zichzelf te vorm te geven, zichzelf te uiten. De Liefde verlangt te stromen. De angst creëert blokkades. En wanneer het kanaal zichzelf identificeert met het ego, het kleine ikje, kan het de stroom van het Leven niet ontvangen. Het kleine ikje leeft in de illusie van afscheiding, angst, nooit-genoeg-zijn. Het leeft in een wereld van het hoofd, van hard werken, van denken en van complexiteit. En deze wereld ken ik maar al te goed. Ik leerde om impulsen van de Liefde te hullen in angst, dus: creaties te beoordelen. Dit op zijn beurt zette een blokkade op de impulsen van de Liefde (inspiratie, energie, creativiteit). Ik leerde dat creëren moeizaam en ingewikkeld moest zijn, want dan was er misschien een kans dat het ooit ergens 'goed genoeg' zou zijn.

Meer dan eens val ik nog terug in deze oude overtuiging. Maar een specifiek moment in mijn atelier afgelopen week gaf vorm aan de voorgenoemde switch en bracht daarmee de impuls om deze blog te schrijven. Vanuit het besef dat het Leven door mij heen creëert als ik dat toelaat, en dat wat ik dus creëer perfect en 'divinely inspired ' is, pakte ik, zonder na te denken, een kwast, de kleuren die ik intuïtief voelde en drie verschillende doeken in opdracht die al weken wachtten om gevuld te worden, en creëerde ik in een mum van tijd drie beginschetsen die niet alleen helemaal goed en juist voelden, maar waar ik ook geen enkele twijfel over had en die moeiteloos, zonder enkele gedachte, waren ontstaan. Eenvoud. Niet meer onderhandelen, maar luisteren naar de impuls.

En de hoeveelheid van levensenergie en kracht die ik daarna voelde was zo magisch, zo alomvattend. Waar ik - heel transparant - een moeilijke week had gehad met zware emotionele processen, was ik opeens volledig gezakt in m'n lijf, in het hier en nu, uit het hoofd wat overuren had gedraaid die week. Ik voelde me opeens helder, energiek en vreugdevol. Omdat ik heel bewust besloot om het Leven te laten stromen. Om uit het kleine ikje te stappen (die er zeker mag zijn en gevoeld mag worden) en in verbinding te stappen met het Grote Leven. En die verbinding uit zich in het schilderen zonder oordeel, vanuit een directe impuls, volledig intuïtief. Een vertrouwen dat datgene wat ik doorkrijg, perfect en juist is. Dat er eenvoudigweg niet te onderhandelen hoeft te zijn met welke kleur of beweging ik ook voel. Maar bewust verbinding te maken met eenvoud.